διαφωρές (απο)δόμησης

Εν δυνάμει, μπορούν να υπάρξουν/κατασκευαστούν πολλών ειδών διαφορές : καλό – κακό, άσπρο – μαύρο, αριστερό – δεξιό, νέο – παλαιό, πραγματικό – μεταφυσικό, υποτακτικό – ανυπότακτο, εδώ – εκεί, ναι – όχι …

ίσως μια πιο “ουσιαστική διαφωρά” να είναι αυτή ανάμεσα σε αυτούς που εστιάζουν στις διαφορές καθαυτές και δρουν βάσει του πλαισίου τους και σε αυτούς που βλέπουν τις εκάστοτε αναδυόμενες διαφωρές ως έναυσμα για αναλυτική προς την φύση αυτών δράση.

Θα μπορούσε όμως αυτό το παιχνίδι των διαφωρών να είναι οντολογικά ατελείωτο; Το πιθανότερο είναι να μας οδηγήσει σε μια ατέρμονη ενέλιξη, μια ιδεολογική υποτροπή, του τύπου του ακραίου μετα-στρουκτουραλισμού, η οποία στην προσπάθεια της να στηριχθεί κάπου, να ορίσει την γλώσσα της, την καταστρέφει αδιάκοπα χωρίς να αφήσει κανένα ίχνος πίσω της. Η (απο)δομητική σκέψη όμως δεν ορίζεται βάσει της υπερίσχυσης της υποτροπής έναντι της της υπέρβασης και της εγγραφής όπως αναφέρεται σε διάφορες ερμηνείες της Ντερριντιανής σκέψης. Η απο-δομητική σκέψη δεν βασίζεται στην άνευ όρων, απόλυτη, ρήξη αλλά συσχετίζεται με την προηγούμενη εγγραφή μέσω μιας παράδοξης αιτιότητας η οποία ξεκινάει να ‘υπάρχει’, πριν το νέο ορισθεί και πριν το παλιό εκλείψει.

«Δεν πιστεύω στην καθοριστική ρήξη (…). Αναπόφευκτα, οι τομές επανεγγράφονται πάντοτε σε έναν παλαιό ιστό, τον οποίο πρέπει να συνεχίσουμε ασταμάτητα να ξηλώνουμε» (Positions, σ. 35).

Πολλοί υποστηρίζουν ότι η Ντερριντιανή σκέψη μας οδηγεί σε μία ατέρμονη ενέλιξη κλειστού τύπου η οποία μας παγιδεύει σε ενός νέου τύπου ιδεαλισμό και την “μελαγχολία της αποδόμησης”. Αρκετοί βλέπουν το όλο εγχείρημα επικριτικά ενώ άλλοι ρομαντικά αισιόδοξο. Είναι όμως τα πράγματα έτσι;

Μήπως η Ντερριντιανή σκέψη δεν προσπάθησε ποτέ να αποκαλύψει την αλήθεια, αλλά απλά προέβαλε τα φιλοσοφικά ερωτήματα ανεστραμμένα με σκοπό να καταρρίψει, εκ των έσω, την ιστορικά ανυπέρβλητη αίγλη της φιλοσοφικής γνώσης και να αποτελέσει την αφετηρία για την επιστροφή στην επιστήμη του ρεαλισμού ο οποίος γνωρίζει τις αδυναμίες του αλλά προσπαθέι να αποτύχει ξανά, να αποτύχει καλλίτερα (Beckett, 1983)(Glanville, 2007)(Critchley 2007);

Μήπως η γλώσσα που προτείνει, ο τερατώδεις αυτός ιστός της Πηνελόπης που δομείται και αποδομείται ατελεύτητα, είναι η ίδια η “γλώσσα” [langage] του Ίδιου [Même], το ιδίωμα της μεταφυσικής, το απροσδιόριστο του εγώ της ύπαρξης. Μήπως, τελικά, η επιτυχία της αποδόμησης είναι ότι αυθόρμητα και συστημικά διατυπώνει και διατυπώνεται στο λεξιλόγιο και τη σύνταξη αυτού (ίσως του ιδίου εγώ) που θα πρέπει να αποδομήσει, έναντι στην σκέψη ότι “ η δυστυχία της αποδόμησης είναι ότι θα πρέπει αναγκαστικά να διατυπωθεί στο λεξιλόγιο και τη σύνταξη αυτού που θα πρέπει να αποδομήσει”;

Η επανίδρυση λοιπόν μιας ιδεαλιστικά πραγματιστικής και εικοτολογικά ρεαλιστικής (speculative realist) (απο)δόμησης ίσως επαναφέρει στο προσκήνιο ένα τόσο σημαντικό έργο.

Αναφορές

1. Derrida, J. (1982). Positions (p. 122). University Of Chicago Press.

2. Derrida, J. (1985). Margins of Philosophy (2nd ed., p. 330). University Of Chicago Press.

3. Derrida, J. (2004). Dissemination (p. 448). Continuum International Publishing Group. 
   

4. Βεργέτης, Δ., & Περτέση, Ν. (Eds.). (2007). αλήtheia 1 – Αφιέρωμα στον Jaques Derrida. 1 (Vol. 1). Εδόσεις Πατάκη. (link)

5. Critchley, S. (2007). Infinitely Demanding: Ethics of Commitment, Politics of Resistance (p. 224). Verso Books.

6. Glanville, R. (2007). Try again. Fail again. Fail better: the cybernetics in design and the design in cybernetics. Kybernetes, 36(9/10), 1173 – 1206. doi: 10.1108/03684920710827238.

7. Beckett, S. (1983). Worstward ho (1st ed.). Grove Press.

.